آزمایشگاه فیزیولوژی جانوری

آزمایشگاه فیزیولوژی جانوری

موقعیت: طبقه همکف، گروه زیست شناسی جانوری، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز شماره 117

اعضای هیات علمی مسئول آزمایشگاه: دکتر حمیرا حاتمی، دکتر رقیه خاکپای و دکتر فرزام شیخ زاده

آزمایشگاه فیزیولوژی جانوری بیش از 40 سال قدمت دارد و در گذشته علاوه بر استفاده دانشجویان زیست شناسی، تدریس واحد آزمایشگاه فیزیولوژی دانشجویان پزشکی و پیراپزشگی در این آزمایشگاه به انجام می رسید. در سال 1387 به منظور ارتقا سطح کیفیت آموزش و پژوهش، تغییراتی در فضای آزمایشگاه و چیدمان تجهیزات صورت گرفت. در حال حاضر این آزمایشگاه شامل دو بخش آزمایشگاه آموزشی و آزمایشگاه پژوهشی می­باشد. در بخش آزمایشگاه آموزشی، دروس آزمایشگاهی دوره­های کارشناسی مربوط به رشته­های زیست­شناسی جانوری، زیست­شناسی گیاهی، زیست­شناسی سلولی و مولکولی و واحد فیزیولوژی عملی گرایش مهندسی پزشکی ارائه می­شود. آزمایشگاه پژوهشی خود از محل نگهداری حیوانات آزمایشگاهی (حیوان­خانه)، اتاق جراحی و آزمایشگاه­های رفتاری، آزمایشگاه­ پاتوفیزیولوژی و آزمایشگاه مولکولی تشکیل شده است. کلیه آزمایشگاه­های مذکور به صورت یک مجموعه منسجم با دسترسی آسان طراحی شده است به نحوی که امکان کار با حیوانات آزمایشگاهی، انجام پروژه­های تحقیقاتی و پایان­نامه­های دانشجویان تحصیلات تکمیلی را فراهم می­نماید. هم­چنین، شرایط لازم جهت برگزاری کلاس­های آموزشی دانشجویان کارشناسی نیز مهیا است.

توضیح کلی در مورد پژوهش ها و فعالیت‌های تخصصی قابل انجام در آزمایشگاه فیزیولوژی جانوری:

پژوهش هایی در زمینه  فیزیولوژی حافظه و یادگیری، استرس و اضطراب، درد حاد و مزمن، فیزیولوژی التهاب، پاتوفیزیولوژی استروک و سکته مغزی، اعتیاد و وابستگی به انواع مواد مخدر، مطالعات نورواندوکرین (ارتباط متقابل سیستم عصبی و هورمونی)، تاثیر ورزش و فعالیت های حرکتی بر عملکرد سایر ارگان ها و به طور کلی بررسی اثرات جانبی و میزان اثردهی انواع داروها جهت درمان یا پیشگیری از انواع بیماری ها همچون سرطان، اعتیاد، مشکلات هورمونی همچون دیابت، مشکلات قلبی و عروقی، بیماری های سیستم عصبی همچون آلزایمر، پارکینسون، مالتیپل اسکلروزیس(ام اس) و صرع و القاء انواع مدل های حیوانی نوروساینس، در این آزمایشگاه در قالب پروژه های تحصیلات تکمیلی و طرح های تحقیقاتی از سال 1385 تا کنون در حال انجام است.

لیست دستگاه‌های فعال مستقر در بخش پژوهشی آزمایشگاه:

1- دستگاه استریوتاکسی که به منظور جراحی مغز در حیوانات آزمایشگاهی مورد استفاده قرار می گیرد. با این دستگاه و به کمک مختصات سه بعدی آن می توان الکترودها و کانول­های تزریق را در هسته­های مختلف مغزی جا گذاری نمود و انواع داروها یا سموم (مطالعات نوروتوکسیک) را تزریق نمود. همچنین امکان تحریک یا تخریب الکتریکی و شیمیایی و نیز ثبت الکتریکی از قسمت های مختلف مغز فراهم می گردد.

2. دستگاه Morris water maze برای بررسی حافظه فضایی. در واقع واتر میز دستگاهی  است که برای اندازه گیری میزان یادگیری و حافظه فضایی حیوانات آزمایشگاهی استفاده می شود. در این آزمایش حیوان با شنا کردن در استخر در پی یافتن یک سکوی پنهان در زیر سطح آب می باشد. حیوان با نشانه های دیداری یاد می گیرد که سکو در چه مکانی مخفی شده است. در این آزمایش توانایی حیوان برای بازیابی اطلاعات با پوشیدگی سکو مورد اندازه گیری قرار می گیرد.

3- دستگاه شاتل باکس اکتیو و پسیو Active and Passive Avoidance                Shuttle box شاتل باکس دستگاهی مناسب جهت انجام مطالعات واکنشهای شرطی اجتنابی فعال و غیر فعال در یادگیری و مطالعه حافظه بر روی حیواناتی چون موش سوری و رت میباشد. در این دستگاه از نور به عنوان محرک شرطی استفاده می شود و تحریک الکتریکی نقش محرک غیرشرطی را در این وسیله ایفا می کند.

4-  دستگاه ماز مرتفع به علاوه شکلElevated Plus Maze 

ماز بعلاوه شکل مرتفع (EPM) یک آزمایش اضطراب سنجی در حیوانات آزمایشگاهی است که معمولا از جوندگان به عنوان آزمایش غربالگری برای ترکیبات انکسیولیتیک (ضد اضطراب)  یا انکسیوژنیک  (اضطراب زا) استفاده می کنند و به عنوان یک ابزار تحقیق عمومی در تحقیقات نوروبیولوژی اضطراب مورد استفاده قرار می گیرد.

5- ماز T  و  Y: این ماز یکی از ساده­ ترین و کاربردی­ ترین مازهای موجود در زمینه بررسی رفتاری در حیوانات آزمایشگاهی و مخصوصاً در موشها می ­باشد که در ابعاد و اشکال مختلف ساخته می­شود. همان گونه که از نام این ماز بر می­ آید، طراحی شکل آن شبیه به حرف انگلیسی  T است که به شکل Y  نیز ساخته می­شود. هدف از تست ماز تی (T maze)، بررسی حافظه فضایی وابسته به هیپوکمپ می­باشد. در مورد  آزمون ماز Y و اندازه گیری رفتار تناوب میزان عملکرد حیوانات از نظر حافظه کاری از طریق مشاهده و اندازه گیری رفتار تناوب خود به خودی حیوان در یک جلسه کاری مورد بررسی قرار گرفت.

6-  دستگاه CPP   (Conditioned Place Preference)برای بررسی میزان اعتیاد و وابستگی به مواد روان گردان و مواد اپیوئیدی در  جانوران مورد استفاده قرار می گیرد . CPP یک مدل رفتاری است که برای مطالعه اثرات پاداشی داروها یا اثرات منفی داروها مورد استفاده قرار می گیرد. این  taskموجب ارتباط جاندار با یک محیط ویژه در حضور دارو و ارتباط جاندار با یک محیط متفاوت بدون اعمال دارو است. این ماز دارای سه chamber  است که هر کدام ویژگی های متفاوتی دارند.

7. دستگاه hole board  برای بررسی میزان استرس و نیز نئوفیلیا    Neophilia ( یعنی تمایل شدید برای جستجوی اشیا و مکان های جدید) مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین رفتار جستجوگرانه حیوان توسط این تست قابل بررسی است. همانطور که در تصویر مشخص است پلیت دستگاه دارای 16 سوراخ با قطر 2 سانتی متر است. تعداد دفعاتی که حیوان بینی خود را وارد سوراخ می کند توسط دستگاه شمرده و ثبت می گردد. طول مدت تست 5 دقیقه است .